[vc_row][vc_column][vc_column_text] Taşıtlar işlevleri, mekanik yapıları, donanımları, döşemeleri ve hareket halinde olmaları nedeniyle arıza ve kazalara karışmaya uygunlar. Özelikle otobüsler taşıdıkları kişi sayısı, konfor donanımları, aldıkları yolun uzunluğu hacim ve boyutları ile kaza ve yangın riskine en açık taşıt durumundalar.
Otobüslerin yollara çıkışı ile birlikte kaza ve yangın olayları meydana gelmeye başladı. Bu nedenle çeşitli ülkelerde otobüs yangınlarının oluşmasını önleyen tasarım üretim, kullanım koşullarını düzenleyen özel yönetmelik ve standartlar oluşturuldu. Gelişen teknoloji ve kullanım sırasında ortaya çıkan gereksinimler, teknoloji değişimleri, oluşan değişimler ve birikimlerle bu standartlar yenileniyor.
1997 yılında acı anılar bırakan ve çoğu üniversite öğrencisi 48 kişinin yanarak can verdiği Karapınar otobüs kazası ile akıllara yerleşti. Otobüs yangınları yaz sıcaklarını yaşadığımız ve tatil, bayram nedeniyle yolculukların arttığı şu günlerde bu kez de Balıkesir’de yaşanan ve can kaybı ile sonuçlanan otobüs yangını ile gündeme geldi.
Türkiye’de kent içi ve şehirler arası yolculuklarda otobüs kullanımın yaygınlığı, otobüs işletmeciğinin ve sürücülerin içinde bulunduğu durum, otobüs filosunun son yıllarda yenilenme hızının düşmesi gibi nedenler otobüs yangınlarının sayısını arttırıyor. Tasarım, üretim, sürücü işletmeci, yolcu itfaiye ve cankurtaran ve müdahale ekiplerinin konu ile ilgili bilgilerinin birleşmesi ve deneyimlerinin aktarılması gerekiyor.
Kaza sonrası çeşitli açıklamalar ve yorumlar yapıldı. Aşağıda 2012 yılında Taşıyanlar Dergisinde yayınlanan yazıyı ve son kaza sonrası Makina Mühendisleri Odası ve Makine Mühendisi Alpay Lök’ün konu ile ilgili açıklamasını yayınlıyoruz.
Kazasız günler dileği ile.
————————————————————————————————————————–
MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI BURSA ŞUBESİ
Araç Yangınlarının Önüne Düzenli Bakım Ve Kamusal Denetimle Geçilebilir.
BURSA- 02.08.2019 (dün) tarihinde, Küçükkuyu – Ankara seferini gerçekleştirmek üzere yola çıkan Kamil Koç firmasına ait 06 LK 794 plakalı 34 yolcu taşıyan otobüste çıkan yangın sonucu 5 kişi hayatını kaybetti, 15 kişi yaralandı.
Kazada yaşamını yitiren vatandaşlarımızın ailelerine başsağlığı diliyoruz, yaralı vatandaşlarımıza da acil şifalar diliyoruz.
Balıkesir İl Temsilciliğimizin olay yerinde gerçekleştirdiği ilk incelemeler sonucu yangının, aracın orta bölümünde bulunan kahve makinası ünitesinden çıktığı aracın durmasının sonrasında açılan kapı nedeni ile hızlı bir şeklide aracın tümüne yayıldığı düşünülmektedir.
Ancak yangının meydana geldiği, Temsa marka Safir Plus tipi aracın euro 5 tipi bir motora sahip olması nedeni ile 10 numara yağ kullanımının oldukça düşük ihtimalle sahip olmasına karşın, olayı detaylıca araştıran savcılık makamı aracın deposundaki yakıttan inceleme yapılması için numune alınmıştır. EPDK tarafından gerçekleştirilen inceleme ile ulusal marker kontrol cihazında yapılan kontrolü sonucu “geçerli” olduğu kesinleşmiştir.
Yaralanmaların, orta kapının alevler ile bloke olması nedeni ile; yolcuların ön kapının önüne yığılması neticesinde gerçekleştiği, ölümleri de dumandan zehirlenerek olduğu ilk incelemelerde belirtilmektedir.
Gerçekleşen olay bir kez daha kamusal denetimin önemini bizlere hatırlatmıştır. Yürürlükte olan Araçların İmal, Tadil Ve Montajı Hakkında Yönetmelik’çe tanımlanmış olan M2 ve M3 kategorisi yani yolcu taşımaya yönelik sürücü dışında sekizden fazla oturma yeri olan araçlarda zorunlu olan “Yangın Algılama Ve Alarm Sistemleri”nin periyodik olarak kontrol edilerek etkinliğini halen sürdürüp sürdürmediğinin de denetlenmesi gerekmektedir.
Ayrıca araç sürücü ve görevlilerinin olası tehlike ve risklere karşı yeterli bilgi düzeyine sahip olması gereklidir.
Yangının kesin nedeni ve herhangi bir ihmal olup olmadığı ise bilirkişi raporu sonucu netleşecektir.
Kamuoyuna saygıyla duyururuz.
Fikri DÜŞÜNCELİ
TMMOB Makina Mühendisleri Odası
Bursa Şubesi Başkanı
————————————————————————————————————————–
OTOBÜS YANGINLARI NASIL ÖNLENİR?
1) Araçların üretimi ve muayenesi:
– Motorlu araçlar Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve onun adına TSE tarafından takip edilen ilgili AT teknik mevzuatlarına göre ve Tip Onayı alınarak üretilirler veya ithal edilirler.
– Motorlu araçlar Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Araç Muayene istasyonları (TÜV TÜRK) üzerinden periyodik Araç Muayenesi ve Yol Kenarı denetim istasyonu ile denetlenirler.
2) Araçların bakımı:
– Araçların tamir ve bakımının araç üreticisinin kurallarına göre yapılması gerekir. Bu arada teknik nedenlerle tamir edilmesi yasak olan parçalar tamir edilmez ve yenileri ile değiştirilir,
– Yetkili servisler hizmetlerini Mesleki Mesuliyet sigortası ve zincirleme sorumlulukla yapar,
3) Merdiven altı tamirciler:
– Kendilerini tamir edilmemesi gereken parçaları tamir etmeye ve aracın üzerinde her türlü değişikliği yapmaya “yetkin” gören merdiven altı tamirciler, aracın tip onayını düşürecek müdahaleler yaparlar (Kaliper tamiri, ABS/EBS beyni tamiri, kopya ve onaysız Yedek Parça vs).
– Konumuzla ilgili örnek verecek olursak Euro 5 ve Euro 6 araçlarda egzoz salımını yönetmek için kullanılan AdBlue sıvısını kullanmayı gereksiz hale getiren AdBlue Emülatörü gibi aldatıcı cihazları takanlar bir adım daha ötesinde bu araçlara 10 Numara Yağ yakıt sistemi takarlar,
– Araç Muayenesi öncesi bu tadilatlar sökülür, sonrasında da tekrar takılır. Bu nedenle bu tamircilere “Sök-takçı” da denir. Fren sisteminde yasadışı tadilat yapıp muayene öncesi söküp sonra takanlar da aynı “Sök-takçı”lardır.
4) Otobüs yangınları nasıl olur?
– Yetkin olmayan servislerin aracın elektrik sisteminde kısa devre ve yangınlara neden olacak tadilatlar yaptığı bilinmektedir,
– Yetkin olmayan servislerde ağır motor bakımından sonra Yangın Uyarı ve varsa Yangın Söndürme Sistemlerinin devre dışı bırakıldığı bilinmektedir.
– Otobüste 10 Numara yağ kullanılıyorsa bu yağın viskozitesini düşürmek için eklenen Solvent veya Tiner gibi incelticiler parlayıcı ve yanıcıdır,
– 10 Numara yağın ısıl değeri mazota kıyasla çok daha yüksektir. Motor soğutma sistemi bu yüksek sıcaklığı atmak için tasarlanmamış ve ilaveten ses izolasyonu nedeniyle motor mahalli kapalı tasarlanmak zorunda olan otobüsün motor mahallinde yangın çıkmaktadır,
5) Yetersiz Teknik Denetim:
– Türkiye’deki Araç Muayenesi Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından yönetilmektedir. Bu muayene ihalenin yapıldığı tarihlerde AB’de devrede olan 96/96/EC teknik mevzuatına göre “Çabuk, Basit ve Ucuz” olmak zorunda olan ve öyle olan bir muayenedir. Bu süre içinde AB’de iki değişiklik olmuştur: 2009/40/EC ve 2014/45/EC. Türkiye bu mevzuatlara taraf olmamıştır.
– 2009/40/EC mevzuatına göre üye ülkeler isterlerse daha detaylı ek muayeneler yapabilirler. Almanya’daki SP muayenesi gibi ağır ticari araçlara farklı bir organizasyon ile detaylı ve parçaları söküp inceleyerek detaylı bir muayene yapılabilir. Almanya’da otobüslere yılda bir yapılan muayene (HU) dışında 3 adet SP muayenesi yapılmaktadır. Bu şekilde araç güvenliğini ve Tip Onayı etkileyen parçaların (Fren Balatası/ Diski/KampanasıKaliperi/Körüğü, yakıt sistemi vs) güvenli ve onaylı olduğu denetlenir.
– Bizdeki tek muayeneyle ağır taşıtlara bu detayda teknik denetim yapmak mümkün değildir. Bunun nedeni mevcut muayenenin detaylı ikinci teknik denetim olmadan yeterli olmamasıdır.
6) Çözüm önerileri:
– Şehirlerarası ve Halk otobüslerinde Ad Blue Emülatörü kullanımı ve satışı önlenmelidir,
– 10 Numara yağ satışı ve ticari (Otobüs, kamyon, minibüs vs) araçlarda kullanımı önlenmelidir,
– AdBlue Emülatörü takan ve yakıt sistemini 10 Numara yağa göre değiştiren merdiven altı atölyeler kapatılmalıdır,
– Otobüslerde Haziran 2012’den sonra zorunlu olan “Yangın Algılama Sistemi” denetimi yapılmalı ve bu Araç Muayenesi kapsamına alınamıyorsa SP gibi ayrı bir teknik denetim getirilmelidir,
– Bu ek denetim MMO’nun “Filo Mühendisliği” projesi kapsamında devreye alınabilir.
Alpay Lök
Mak.Y.Müh.
05.08.2019
————————————————————————————————————————–
[dflip id="44237"][/dflip]
————————————————————————————————————————–
