önemli bir sektör olarak varlıklarını ve yaklaşık 40 yıldır kesintisiz
sürdürüyorlar. 70’li yılların sonunda Ortadoğu taşımaları ve Türkiye’nin
Avrupa ile artan ticaret hacmi ile birlikte uluslararası kara
taşımacılılığı daha da önem kazanmaya başladı. Uluslararası nakliyeciler
1980’den 1995 yılına kadar kara taşımacık filolarını oluşturma,
güçlendirme ve gençleştirme aşamasını tamamladılar. Hükümet politikaları
ve teşvik sistemi, Türkiye’nin Avrupa ekonomik sistemiyle bütünleşme
isteği, Avrupa Birliği ülkelerinin kendi aralarındaki ticareti artırması
ve ekonomik birliği güçlendirme isteği nakliyeciliğin gelişmesi için
önemli bir unsur oldu. Bu yıllar Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) adının da sıkça gündemde olduğu bir dönem oldu. Saffet Ulusoy’un başkanlığında UND, taşımacılığın yurt içinde ve yurt dışında söz ettirdi.
Başarılar ve sorunlar
Küreselleşme sürecinde
Avrupa ülkelerinin ve bu ülkelerdeki ticari kurumların Türkiye ile olan
bağlantılıları, ekonomik ilişkiler ve mal trafiğini arttırdı. Özellikle
hızlı üretim ve tüketime yönelik taşımalar, uluslararası ticaretin kara
yolu ile yapılmasını pratik anlamalı ve ekonomik kıldı. Araç
teknolojisi ve kara yolu alt yapısındaki gelişmeler de karayolu ile
yapılan ticaretin önemini arttırdı. Bu süreci etkileyen en önemli
sıkıntı ise Doğu Avrupa ülkelerinde yaşanan geçiş ve gümrük zorlukları
ile geçiş ücretleri oldu.
Sovyet sisteminin dağılmasıyla Doğu
Avrupa’nın batı sistemine dahil olması, Yugoslavya’nın dağılması ve iç
savaş Türk taşımacılarını doğrudan etkiledi. Doğu Avrupa ülkelerinin
Avrupa Birliği’ne katılması, bu ülkelerde oluşan yeni nakliye
şirketleri, Türkiye’den Rusya ve Orta Asya’ya yönelik taşımaların
başlaması, Afganistan ve İran’da yaşanan gelişmeler, Irak ve Kuzey
Irak’taki son durum ve Suriye’de yaşananlar taşımacıları sürekli yeni
sorunlar ve yeni çözümler bulmaya zorladı. Bu gelişmeler ile birlikte
her dönem vize, geçiş belgesi ve geçiş sorunları taşımacıların asıl
işleri kadar önemli bir uğraşı ve meşguliyet alanı oldu. Taşımacılığa
yönelik olarak doğrudan veya dolaylı engeller veya taşımacığın
yavaşlaması sadece taşımacıların kaybı olarak ortaya çıkmadı.
Dış ekonomik ilişkilerin ve gelişmenin de yavaşlamasında da önemli bir
etken oluşturdu.
Köprü ülke olmakla övünen Türk uluslararası
taşımacıları, kimi zaman köprünün üstünde kalabiliyorlar. Tüm bu
zorluklara rağmen uluslararası taşımacıların ekonominin önünü açmaları
kendileri ile birlikte farklı ülke ve coğrafyalarla kurulacak ilişkinin
somutlaşmasını sağlıyor. Türk taşımacıları bu tür sorunları aşma ve yeni
durumlara uyum sağlama yeteneği ile de dikkat çekiyor. Bu çaba
özellikle Türkiye’nin ihracatının, dönüş yükleri dolayısıyla da
ithalatının da gelişmesini sağlıyor.
UND RoRo
Yugoslav
iç savaşının ve Balkan ülkelerinde yaşanan karışıklıkların Türk
taşımacılarına yönelik en önemli sonucu, Trieste ile Türkiye arasında
UND RoRo hatlarının kurulması oldu. İlk olarak başarısız olacağı
düşünülen fakat UND ve Yönetim Kurulu Başkanı Saffet Ulusoy'un etkin
çabalarıyla ortaya çıkan bir yöntem de kombine taşımacılıktı. Çekici ve
römorkların deniz yolu, sürücülerin de hava yoluyla ulaşımı yaparak
Trieste'den de kara ve demiryolu ile güzergaha devam edilen sistem çok
özel bir örnek oluşturdu.
UND Roro’nun başarısı diğer yandan Türk
taşımacılığında lojistik kavramının gelişimine ve firmaların taşıma
hacimlerinin ve filolarının gelişiyle de paralellik gösterdi.
Uluslararası nakliye sektörüne çok sayıda firma katıldı. Rusya, Doğu
Avrupa, Asya taşımaları arttı ve bu ülkelere yönelik çalışan firmalar
belirginleşti.
Çetin Nuhoğlu dönemi
Eski kalıplarına
sığmayan Türk uluslararası taşımacılar, değişim ihtiyacına uygun oluşan
değerin paylaşımında farklı arayışlar içine girdiler. Bu arayışın
sonucunda UND Başkanı Saffet Ulusoy’un karşısına bir alternatif olarak
çıkma cesareti gösteren Çetin Nuhoğlu, 2001’de UND başkanı oldu. Çetin Nuhoğlu’nun başkanlığı kazanması sektörde ikinci bir derneğin de oluşumuna neden oldu ve RODer kuruldu.
Geçen
zaman içinde UND RoRo’nun başarısı uluslararası ekonomi çevreleri ve
yatırımcıların dikkatini çekmeye başladı. Adı sonra UN RoRo olan hat,
Türkiye’de özel sektör tarafından oluşturulan ve örnek bir işletme olan,
Amerika’nın önemli fonlarından biri olan KKR’ye satıldı. RoRo’nun
satılmasıyla RODer’in işlevsiz kalması sonunda taşımacılar UND çatısı
altında birleştiler. Bununla birlikte büyük filolarla küçük filolar
arasındaki anlayış ve çalışma yöntemi farkı belirginleşti.
Diğer
taraftan Çetin Nuhoğlu, başkan olmasından sonra UND’de kendiliğinden
temsil edilen şehir temsilciliklerini belirginleştirdi. Konferanslar ve
toplantılar, derneğe eklenen yeni organlar, en fazla dört yıla denk
gelen iki dönem başkanlık gibi unsurlar, sektörde yeni nesillerin daha
gelişmiş bir bakış açısıyla yol almasına olanak sağladı. Bu dönemde UND
Gürbulak projesi tamamlanarak hayata geçti. Çetin Nuhoğlu 2+1 dönemeden
düşen 6 yılık başkanlıktan sonra, UND yönetimini konulara ve sorunlara
hakim, ifade yeteneği ile öne çıkan Tamer Dinçşahin başkanlığına bıraktı.
Tamer Dinçşahin dönemi ve UND Deniz
Yeni
başkan ve yeni yönetim, UND üyelerinin bir rüyasını hayata geçirmek ve
geçmişteki başarıyı tekrarlamak için kendi dönemsel koşullarının ve
Saffet Ulusoy’un sezgi ve yönlendirmelerin etkisi ile UN RoRo karşısında
yeni bir alternatif oluşturdular ve UND Deniz adlı yeni bir şirketi
kurdular. Bu deneme de kendinden önceki bazı denemeler ve
başarısızlıkla sonuçlandı. UND ortaya çıkan borçlar yüzünden tarihinde
ilk defa icra memurlarıyla karşılaşmış oldu. Bunun ardından Tamer
Dinçşahin ve arkadaşları istifa ettiler. İstifanın ardından Ruhi Engin Özmen başkanlığında,
UND ve Roder’de yönetim kurullarında bulunmuş bir yönetim kurulu
işbaşına geldi. Bu yönetim birinci dönemini sessiz sakin tamamlayıp
ikinci döneme hazırlanırken Rekabet Kurulu’nun UND Deniz’in batışı ile
ilgili verdiği karar, sonrasında UND Deniz’in UN RoRo’ya açtığı tazminat
davası yeni bir dönemi başlattı.
Yeni dönem tartışmaları
UND
Ruhi Engin Özmen’in Antakya’daki UND hizmet merkezinin açılışında bir
basınla sohbet sırasında yaptığı açıklamalar ve buna verilen cevaplar
sektörde tansiyonu yükseltti. Çetin Nuhoğlu, Bolu toplantısının
ardından, Kayseri’de UND başkanlığına adaylığını açıkladı.
Çetin
Nuhoğlu’nun heyecan ve kendine mahsus tarzı tüm dikkatlerin nakliyeye
yönelmesini sağlamış bulunuyor. Uluslararası taşımacılar kent kent
bölge bölge bir araya geliyorlar. Heyetler havaalanlarında kurbanlarla
karşılanıyorlar. Kimi zaman yapılan toplantılarda sektörün en önemli
isimleri gündeme geliyor. Toplantı havası ve konuşmacıların tarzı içinde
makul olan, hoş görülebilecek cümleler sektörel basında manşete çıkınca
heyecan artıyor. Taşımacılar arasındaki derin fay hatları ve anlayış
farkları ortaya çıkıyor. 19 Ocak’ta yapılacak genel kurul öncesinde UND
yönetim kurulu, üyeleri ve çalışma guruplarında istifalar yaşanıyor.
Çetin Nuhoğlu’nun Gaziantep ve UND Başkanı Ruhi Engin Özmen’in Antakya
ve Mersin toplantıları bu hava içinde tamamlandı. Önümüzdeki günlerde
gerçekleşecek toplantıların da aynı şekilde geçmesi bekleniyor. Çetin
Nuhoğlu’nun heyecanlı, dikkat çeken, zaman zaman sert olan
açıklamalarına karşı Ruhi Engin sükunet ve sakinlikle etkili olmaya
çalışıyor. Çetin Nuhoğlu yönetimi istifaya davet ediyor.
Gaziantep
konuşmasında Çetin Nuhoğlu, başkanlığında yapacaklarını; ana hatlarını
UND’nin üye sayısının artması, kamu kesimi ile çok daha fazla işbirliği
ve uluslararası toplantılarda etkin olma, olarak özetliyor. Aday
olmasına verilen desteği ve durumu kendine gelen bir mesajla özetliyor.
“Sağlık
nedeniyle sektörden ayrıldım. Sektörün geldiği nokta beni sağlım kadar
rahatsız ediyor. Bu sektör hiçbir dönemde bu kadar heyecansız bu kadar
sahipsiz, amaçsız bitkin, üzerine ölü toprağı serpilmiş kısaca yaşayan
bir ölü haline gelmemiştir. Bir zamanlar varlığı ve etkinliği ile
ülkenin en önemli sivil toplum kuruluşu olan UND efsanesi neredeyse yok
olmuş sıradan bir derneğe dönüşmüştür. Gerçek liderler zor dönemlerin
adamıdır. Sektörün ve dünyanın bu zor döneminde tekrar sektör adına
çizmeleri giymiş olmanızı ve mücadelenizi gönülden destekliyorum.
Sektörün sizin liderliğinize gerçekten ihtiyacı var. Başkanlığımız
sektöre çok yakışacaktır. Başarılar diliyorum. Yolunuz açık olsun.”
Bu
hamleyi 20 ve 21 Aralık günü, UND Başkanı Ruhi Engin Özmen, yönetim
kurulu üyeleriyle beraber Mersin ve Hatay'da gerçekleştirdikleri
toplantılar ile karşıladı.
