Raylı Ulaşım Sistemleri Derneği (RAYDER), 25 Şubat 2009'da TCDD Fenerbahçe Tesisleri'nde düzenlediği “Dünyada ve Türkiye'de Raylı Sistem Araç Pazarının Bugünü ve Geleceği” konulu panelde raylı sistem pazarını konuştu. Sektörde yapılan ve yapılacak yatırımlar, sektörün gelişmesine yönelik çözüm önerileri, demiryolu eğitimine verilmesi gereken önem, pazar potansiyeli ile yapılan yatırımların tutarlılığı, sektörün yan sanayisinin gelişimi, araç üretiminde yerlilik oranı, kullanılan araçların standartlara sahip olma gerekleri gibi birçok başlık panelde tartışıldı.
Sektörün önde gelen isimlerinin soru ve yorumlarıyla zenginleşen toplantıda konuşmacı olarak şu isimler yer aldı:RAYDER Başkanı Teoman Süer, TÜVASAŞ Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Muammer Kantarcı, SAFKAR Yönetim Kurulu Başkanı Atilla Üner, İstanbul Ulaşım AŞ Genel Müdürü Ömer Yıldız, TÜLOMSAŞ Elektrik ve Elektronik Sistemler Müdürü Hakan Tuna, RAYDER Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Sıddık Yarman, Hyundai Euroterm Ortağı Cahit Yıldız.
Demiryolu sanayi %300 büyüyecek
DR. Muammer Kantarcı panelde gerçekleştirdiği sunumda, Avrupa'da taşıma modları içindeki demiryolunun payının 2006'da yüzde 6 olduğunu ve bugün bu payın yüzde 9'a çıktığını belirterek: “2015'te yüzde 12 pazar payı ve 600 bin tren öngörülüyor. 2020'de ise 1 milyon trene ihtiyaç var; sonuçlar demiryolu sanayinin %300 katlanarak büyüyeceğini ifade ediyor. Avrupa'daki bütüh tren kuruluşları 2014'e kadar tren siparişi almıyorlar, krize rağmen bu tarihe kadar üretim hatları dolu” dedi.
Türkiye'de 21 milyar dolarlık pazar potansiyeli
Kantarcı, Türkiye pazarıyla ilgili olarak sözlerine şunları ekledi: ” Türkiye'nin çeşitli yerlerinde yapılan LRT, tramway, metro hatları var. Her birinde en az 200 milyon Euro'luk yatırımlar mevcut. Türkiye pazarı içerisinde bir numaralı aktör ise TCDD. TCDD'nin lokomotiflerinin yaş dağılımı incelendiğinde bu filonun bile yenilenmesi süreci, demiryolu sektöründe ne kadar büyük bir potansiyelin olduğunun göstergesi. TCDD'nin kurulmuş araç filosunun yüzde 62'si 20 yaşın üzerinde, bunlar yenilenmek zorunda. TCDD'nin toplam 741 lokomotifi var, bunun çoğunu dizel ve elektrikli lokomotifler oluşturuyor. TCDD'nin yalnızca yük vagonları toplam 21.424 adet ve bunlarla 20.2 milyon ton yük taşınıyor.
Türkiye'de yeterli üretim olmadığı için Türk lojistik firmaları Bulgaristan, Romanya, Çekoslavakya, Slovakya, Sırbastin'dan bakımı yapılmış, revize edilmiş vagonlar alıyor. Onları kullanıyorlar. 2020'yılına İstanbul'da 20 milyar 746 milyon dolar'lık yatırım öngörülüyor. Fakat yatırım rakamının bu kadarla sınırlı kalması mümkün değil. Bu rakam, belki de 2020 yılına kadar yalnızca TCDD'nin yatırım miktarı olacak. Bu yatırım, ise yıllık 1 milyar 834 milyon kazanç sağlayacak.
2020'ye kadar; hızlı tren yapmak için 13 milyar dolarlık, sinyalizasyon elektronik sistemler için 2.3 milyar dolarlık , elektrifikasyon ve elektrikli lokomotif için de yaklaşık 2 milyar dolarlık bir pazar mevcut. Bu yatırımlar umarım gerçekleşir. “
İstanbul Ulaşım AŞ 2023'e kadar 30 milyar dolar yatırım yapacak
İstanbul'da gerçekleşen ve gerçekleşecek yeni hatlar ve alınacak araçlar üzerine konuşma yapan İstanbul Ulaşım AŞ Genel Müdürü Ömer Yıldız'da, 2023 için yapılacak yatırımların toplam maliyetinin 25-30 milyar dolar kadar bir rakamı oluşturduğunu söyledi. Yıldız, araçların yetersiz olduğu konusundaki yoruma şu şekilde karşılık verdi: ” Toplam araç sayısına bakıldığında metrekare başına tramvayda 8 kişi düşüyor, bu bizi tramwayda biraz zorluyor. Araç işletim maliyetleri de söz konusu ve mevcut operasyon şartlarımıza göre araç sayılarını tespit ettik. Şu an yeterli sayıda değil, ama yatırımlarla yeni hatlar ve alınacak yeni araçlarla birlikte İstanbul'da ferah bir yolculuk hedefleniyor. Araç filomuzun bakım ve onarımı da dahil olmak üzere, parça parça birçok işi özelleştirmeyi düşünüyoruz.”
Ana sanayi yan sanayinin gelişimine destek olmalı
Safkar'ın başarı öyküsünden yola çıkarak ana ve yan sanayinin birbirine destek olması gerektiğini ifade eden SAFKAR Yönetim Kurulu Başkanı Atilla Üner bu konuya ilişkin olarak : “Yan sanayisi olmayan bir ana sanayi yoktur. Yeterli donanıma sahip kişilerin çalıştığı ve projelerin üretildiği bir yan sanayi yaratamazsanız, ana sanayi çok güçlü olamaz. Ana sanayilerin yan sanayi yaratılması konusunda çok ciddi çalışmalar yapmaları gerekiyor. Ana sanayinin yan sanayine yardımcı olması, yönlendirmesi gerekiyor. Ana sanayilere, yan sanayi firmalarıyla sık sık görüşmesini, sıcak dostluklar kurmasını tavsiye ediyorum. Biraz dostluk, paranın çözemeyeceği bile işlerin yapılmasına yardımcı olur. Türkiye için çok önemli bir sektörüz, ama yan sanayimizi de yaratmalıyız” şeklinde konuştu.
Hyundai Euroterm üretimde yerlilik oranını artırmayı hedefliyor
TCDD ortaklığıyla Adapazarı'nda hızlı tren ve metro vagonları üretimi yapan Hyundai Euroterm firmasının ortağı Cahit Yıldız, Türkiye'de Euroterm'in kuruluş süreci, üretim çalışmaları hakkında bilgi verirken, üretimlerinde yerlilik oranlarına önem verdiklerinin altını çizdi. Marmaray projesinin etkisiyle ortaya çıkan talebi karşılarken, yerli üretim oranının %50 civarına ulaşabileceğini söyledi. Hyundai Euroterm; hızlı trenlerin; akü kutuları, koltuk malzemeleri, havalandırma alanları, koltukları, iç malzemeleri, sürücü kabininin kompozit gövdesi gibi birçok parçasını muhtelif illerdeki yerli sanayicilerden satın alarak karşılıyor. Parçaların alımından önce Hyundai Euroterm'in kalite kontrol elemanları alınacak parçaları kontrol ediyor, testten geçiriyor.
Tülomsaş'ın 2023 hedefi yıllık 1 milyar dolar ciro
Tülomsaş Elektrik ve Elektronik Sistemler Müdürü Hakan Tuna da Tülomsaş'ın kuruluş tarihçesi, gelişimi ve hedefleri hakkında bilgi verdi. Lokomotif, motor, elektrik makineleri ve vagon olmak üzere 4 ana fabrika, 2 destek fabrika ve 1 yardımcı üretim fabrikasından oluşan Tülomsaş; yaklaşık 700 civarında tezgah kapasitesi ile Avrupa standartlarında lokomotif, cer motoru, dizel motor ve yük vagonu üretiyor.
Hakan Tuna konuşmasında, 2008'de 24.750.000 YTL tutarında sipariş alan Tülomsaş'ın, 2015 yılına kadar olan stratejik amaç ve hedeflerini şöyle açıkladı: “TCDD’ nin 80 adet elektrikli lokomotif ihtiyacının Tülomsaş tesislerinde imal edilmesi, yurt dışı ve yurt iç pazarlara yönelik yük vagon ihtiyaçlarının karşılanması, hızlı tren projelerinin imalat aşaması ile bakım ve servis aşamalarında aktif olarak yer alınması, gemi motorlarının imalat ve test işlemlerinde proje bazlı faaliyetlerin yürütülmesi, yurtdışı satışlara yönelik olarak Eximbank ve İslam Kalkınma Bankası gibi kurumlarla birlikte oluşturulacak uygun finans modellerinin müşteriye sunulması.”
Tuna, Tülomsaş'ın 2023 vizyonuna yönelik hedeflerinden ise şöyle bahsetti: ” 2023 yılı sonundaki yıllık ciromuzu 1 milyar dolara çıkarmak, 2023 yılı sonunda yan sanayiimize en az 250 milyon dolarlık kaynak aktarmak, yılda 300 lokomotif ve 5000 vagon üretimi gerçekleştirmek.”
RAYDER etkinliklere devam edecek
RAYDER Başkanı Teoman Süer ve Genel Sekreteri Ahmet Gök, Türkiye'de ray sistemleri konusundaki çalışmaların yetersiz olduğunu ve sektöre ışık tutacak konuların bundan böyle de RAYDER tarafından gündeme getirileceğini belirttiler.
