TMMOB Makina Mühendisleri Odası (MMO) Ankara Şube Yönetim Kurulu Sekreteri Varlık Özerciyes, yasal zorunluluklara rağmen, yıllık kontrol ve denetimleri yapılmayan çok sayıda asansörün, kullanıcılar için tehlike saçmaya devam ettiğini belirterek, geçtiğimiz aylarda başkent Ankara'da ve Türkiye'nin çeşitli yerlerinde gerçekleşen asansör kazalarında, çok sayıda vatandaşın yaralandığını ve yaşamını yitirdiğini belirtti.
“Asansör Bakım ve İşletme Yönetmeliği” hükümlerine göre; bina yöneticileri, kullanıcıların can ve mal güvenliğinin sağlanması amacı ile yılda en az bir kere asansörlerin kontrolünü yaptırmaktan sorumlu olduğunu vurgulayan Özerciyes, şunları kaydetti:
“Yine aynı yönetmelikte ilgili idareler, sınırları içerisindeki her asansörün, 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren yılda bir kez A tipi Muayene Kuruluşu tarafından kontrol edilmesini sağlamaktan ve yıllık kontrolünün yapılıp yapılmadığını denetlemekten sorumlu kılınmıştır. Ancak ülkemizin kronik sorunu “kamusal denetim eksikliği” sebebiyle, asansör kazalarının önüne bir türlü geçilememektedir. Asansör Bakım ve İşletme Yönetmeliği kapsamındaki yıllık kontrollerin, kamusal denetim anlayışıyla, tekniğine uygun olarak, uzman makina mühendisleri tarafından yapılması ve bina sorumlularının asansörler konusundaki yükümlülükleri hakkında bilinçlendirilmesi, kazaların önüne geçebilmesinde oldukça önemlidir. Şubemiz yetkilileri, her yıl düzenli olarak Ankara'daki tüm İlçe Belediyelerini ziyaret etmekte, duyarlı davranan belediyelerle, halka açık bilgilendirme toplantıları gerçekleştirmenin yanı sıra, “asansör denetim protokolleri' imzalamaktadır.”
Bu kapsamda 2012 yılında Ankara'da, A tipi Muayene Kuruluşu olan Odamızla protokol yapan belediyelerin sınırları içinde, 6 bin 990 asansörü denetimden geçirdiklerini belirten Özerciyes, “Deneyimli kontrol mühendislerimiz tarafından denetlenen asansörler, 24 ana başlık altında 124 alt başlıkta kontrol edilmiş, büyük çoğunluğunda; imalat, montaj, yetersiz bakım ve işletmeden kaynaklanan önemli eksiklikler tespit edilmiştir. Başkentte denetim yaptığımız asansörlerden 5 bin 200 adedi hataların giderilmesine kadar kullanılması sakıncalıdır anlamına gelen “Kırmızı Etiket', 220 adedi eksik ve hataların ivedilikle giderilmesi gerektiği anlamına gelen “Sarı Etiket', bin 570 adedi ise kullanılmasında teknik ve güvenlik açısından sakınca bulunmadığını belirten “Yeşil Etiket' almış bulunmaktadır. Yaklaşık 50 bin asansörün var olduğu bilinen başkente yönelik bu tablo; asansörlerdeki denetimsizlikte Türkiye ortalamasının tahmini takribi oranlarına ilişkin önemli bir veri sunmaktadır. Özetle ülkemizdeki asansörlerin büyük bölümü denetlenmiyor, denetlenebilen asansörlerinde yüzde 80'i kusurlu ve kullanılması tehlike içeriyor.”
Güvenli, sağlıklı, çağdaş, planlı yapı ve kentlerin oluşumunda olduğu gibi asansör sistemlerinin de bilimsel, teknik proje ve uygulamalara gereksinim olduğunu kaydeden Özerciyes açıklamalarını şöyle sürdürdü:
“Türkiye'de bina asansörlerinin avan ve uygulama projelerine uygun olarak yapılmasını denetleme ve yapı kullanım izinlerini verme yetkisi, yapı denetim kuruluşlarına, yerel yönetimlere ve mücavir alan sınırları dışında valiliklere verilmiştir. Ancak ülkemizde çok sayıda iskânsız bina bulunmakta ve bu binaların asansör denetimleri yapılamamaktadır. Bu durum, birçok binada can ve mal güvenliği açısından risk taşıyan asansörlerin çalışması anlamına gelmektedir. Bu tür risk taşıyan çok sayıda önemli kamu kurumu binası bulunduğu da göz ardı edilmemelidir.
Ayrıca yasal boşluklar nedeniyle yerel yönetimler, yetkili mühendis istihdamı yapmadan dahi asansörlere ilk ruhsat verebilmektedir. Bu süreçlerde meslek odaları dışlanmakta, Odalarımız yapılan protokoller çerçevesinde, ancak ruhsatlandırma süreçlerinde devreye girebilmektedir. Bu nedenlerden dolayı, bütünlüklü bir denetim yapılamamakta ve bunun bedeli asansör kazaları ile ödenmektedir. Asansörlerin bilimsel teknik esaslara göre 'aylık ve yıllık periyodik kontrollerinin' düzenli olarak yaptırılıp denetlenmesini sağlamak amacıyla; yerel-merkezi yönetimler, üniversiteler ve meslek odalarının koordineli çalışabilmesini sağlayacak yeni yasal düzenlenmeler yapılması şarttır. Bu kapsamda birçok sorun ve eksiklikleri olan “İmar Yasası” ve “Yapı Denetim Yasası” mutlaka yeniden düzenlenmelidir.
Herkesi üzen asansör kazalarının bir daha yaşanmaması için kaderci yaklaşımlardan vazgeçilmesi ve 'kamusal denetimin' işletilmesi gerektiğini bir kez daha hatırlatarak, tüm kamuoyunu duyarlı davranmaya ve vatandaşlarımızı, bulundukları mekânlarda kullanılan asansörlerin denetimlerinin yaptırılması konusunda takipçi olmaya davet ediyoruz.''
