Günümüzde maden sahalarında çalışma hızını ve güvenliğini artırmak için ileri teknolojiye sahip makina ve ekipmanlar kullanılıyor. Açık ocak işletmeciliği olarak tanımlanan sahaların ve dekopaj işlemlerinin en önemli ekipmanı da kamyonlar… Bu sahalarda kamyonlarla binlerce metreküp hafriyat taşınıyor. Araziye yapılmış geçici toprak yollar, çok dik rampalar, taşınan malzemenin türüne göre değişen ağırlık gibi nedenlerle de kamyonlar tasarım ve üretim aşamasında, araştırma geliştirme birimlerinin öngördükleri koşulların üstünde zorluklarla karşılaşıyorlar. Kimi zaman da yapılan yenilikler ve teknik iyileştirmeler; kamyonların performansını artırırken, çalışma sahasındaki zorluk sınırlarının da artmasına neden oluyor.
Çelikler’in yeni kamyonları
Çelikler İnşaat’ın Çorum’da bulunan Alpagut Dodurga Linyit İşletmesi’nde, MAN’ın 8×4 kamyonları, yeni bir dönem başlatıyorlar. Bu kamyonların en önemli özelliği 480 ve 540 Bg’lik motorlara ve ZF’nin AS-Tronic Serisi otomatik şanzımanlarına sahip olmaları.
Çelikler’in şantiyelerinde verimliliğin artmasına katkıda bulunan bu MAN kamyonlar; otomatik şanzımanlı araçların ağır koşullara sahip şantiyelerde de başarıyla kullanılabileceğini gösterirken, otomatik şanzımanın ağır kamyonlara uygun olmadığı, sık arıza verdiği ve tamirinin pahalı olduğu, yakıt tüketimini arttırdığı gibi önyargıların da geride kalmasına katkıda bulunuyorlar.
Çelikler İnşaat’ın işletmecisi ile sürücülerinin araçlarla ilgili izlenimlerini öğrenmek üzere Alpagut Dodurga şantiyesini ziyaret ettik. MAN’ın cesur bir kararla müşterilerine önerdiği 480 Bg ve 540 Bg’lik motorlarla donatılmış ZF AS-Tronic’li 8×4 kamyonlarının performansını yerinde gördük.
Kamyonlar 25 metreküpü aşan hacme sahip damper kasalarıyla, işin ve sahanın durumuna göre kömür ya da toprak taşıyorlar ve gidip geldikleri toprak zeminde doğal bir yol oluşturmuşlar.
Yatırım yüksek teknolojiye
Alpagut Dodurga Linyitleri İşletmesi İşletme Genel Müdür Yardımcısı Hüseyin Gürler; firması, çalışmaları ve çok dik rampalara sahip 6 kilometrelik parkurda çalışan ZF AS-Tronic’li MAN kamyonlar ile ilgili şunları söylüyor:
“1965 yılından beri bir aile işi olarak şantiyeciliği sürdürüyoruz. 1979’dan bu yana da Türkiye’nin çeşitli bölgelerindeki 12 şantiyede iş makinaları ve diğer ekipmalarla birlikte fiili olarak 300 civarında kamyon çalıştırıyoruz. Bu sahada yıllık 10 milyon ton dekopaj yapıp, 300 bin ton linyit elde ediyoruz.
Bu sahadan maden çıkarılması ve dağıtımında kamyonlar en önemli görevi üstleniyorlar. Bu nedenle onların performansı ve verimliliği, işletmenin verimliliğini sağlıyor.
Filomuzda çeşitli markaların ürünleri bulunuyor, ama baskın marka MAN. Fiyatlarına rağmen gelişmiş donanımlara sahip yüksek teknolojili kamyonları tercih ediyoruz.
Yeni kamyonlarla yeni dönem
Son dönemde kamyon tekniğinde, özellikle motor gücünde önemli artışlar sağlandı. Motor gücü ve tork arttı. Yeni nesil şanzımanlar ve aktarma organları ile daha dayanıklı şasi ve süspansiyon sistemleri devreye girdi. MAN bu gelişmelere uygun ürünler ortaya koyuyor. Biz de MAN TGX Serisi, ZF Astornic otomatik şanzımanlı 8×4 kamyonların çalışma şartlarımıza uyacağını ve maliyetlerimizi düşüreceğini ön gördük.
Araçlardan memnunuz. Çok daha kesin sonuçlar 2-3 yıllık çalışma sonunda, yani kamyonlar iyice yorulduktan sonra ortaya çıkacaktır.
Otomatik şanzımanla yakıt tüketimimiz azaldı. Ortalama sürat arttı, sürücüler daha randımanlı hale geldi. Baskı-balata arızaları azaldı. Sefer sayılarında artış oldu. Düz vitesli kamyonlarla günlük ortalama 30 sefer, otomatik vitesli kamyonlarla 33 sefer yapıyoruz.
Her yenilik yeni beklentiler oluşturuyor
Biz sezon boyunca hiç ara vermeden her şartta randımanlı çalışacak kamyonlar istiyoruz. Bu konuda artan motor gücü ve otomatik şanzımanlar bizi yeni bir noktaya getirdi. Ama gelişmelerin sonu yok. Her yenilik yeni beklentiler oluşturuyor. Aşırı zorlanma ve ısınmalarda sistem kendini korumaya alıyor ve bir süre beklemek gerekiyor. Debriyaj sisteminin de bizim çalışma koşullarımıza göre daha da güçlendirilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Ayrıca farklı çalışma koşullarına göre vites değiştirme programlarında yapılacak gelişmeler, kamyonların ıslak zeminlerde çok daha etkin çalışmasını sağlayacaktır. Önümüzdeki yıllarda tespit edeceğimiz diğer detayların da iyileştirilmesi ile daha mükemmel kamyonlar ortaya çıkacaktır.
Sürücüler ne diyor?
Alpagut Dodurga şantiyesinde çalışan sürücülerin otomatik şanzımanlı MAN kamyonlarla ilgili değerlendirmeleri de şöyle:
“fiantiyede otomatik şanzımanlı ve normal vitesli şanzımana sahip kamyonlar aynı güzergahta çalışıyor. Biz, ZF AS-Tronicli MAN’ların kullanım kolaylığından çok memnunuz. Sürekli olarak kamyonları ağır, yani DX modunda kullanıyoruz. Bizim için kamyonun performansı ve çalışma süresi içinde arıza oluşmaması çok önemli. Korkumuz, otomatik şanzımanların kullanımı, özellikle de ağır şantiye koşullarında kullanımı sırasında oluşabilecek arıza ve hataların neler olduğunu bilmememizden kaynaklanıyor. Çok sıcak günlerde, araçların ağır şartlarda zorlanması sonucu şanzımanın kendini korumaya alması durumunda ne yapacağımızı bilemiyoruz.
İnşaat sahalarında otomatik şanzıman kullanımı artacak
MAN’ın İç Anadolu Bölge Kamyon Satış Koordinatörü Doğucan Suyanı da otomatik şanzımanlı araçları ile ilgili olarak şunları söylüyor:
“MAN, dekopaj, maden ve inşaat alanında iş yapan müteahit ve işletmecilerin en güvendiği markadır. Biz 2010 yılında gerek uzun yol pazarında gerekse inşaat sahasında talep ve müşteri memnuniyeti açısından çok iyi durumdayız. Ağır çalışma koşulları için standartlaşmış ürünlerimiz olan 41.480 ve 41.540 8×4’ler çalışma koşulları açısından çok yüksek performans gerektiren bu sahada, otomatik şanzıman ile uzun süredir çalışıyorlar. Önümüzdeki yıllarda otomatik şanzımana sahip kamyon ve çekicileri müşterilerimize kendini ispat etmiş güvenlik, konfor ve ekonomi sağlayan ürünler olarak sunacağız. Otomatik şanzımanlı kamyon ve çekiciler hem uzun yolda hem de şantiyede daha fazla tercih edilecek.
AS-Tronic’in özellikleri
MAN’ın kamyon ve çekicilerde kullandığı ZF AS-Tronic şanzımanlar otomatikleştirilmiş şanzımanlardır. Sistemde debriyaj ünitesi yani baskı-balata ve vites değiştirme üniteleri manuel şanzımanlarla aynı temel prensipte ve yapıdadır. Debriyajın görevi ve vites değiştirme otomatikleştirilmiş olarak gerçekleşmektedir.
Bu şanzımanlarda manuel şanzımanlardan farklı olarak, senkromeç dişlileri yoktur. Bu nedenle arıza vermediği gibi, motor devri ve diferansiyel devrini sürekli denetleyerek, vites değiştirme işlemi gerçekletirdiği için aşırı zorlanmalara ve ani torklara karşı sistem kendini korumaktadır. Ayrıca sensörler debriyaj plakasının aşırı ısınmasına izin vermemektedir. Otomatik şanzımanlarda yakıt tüketimi ve arızalar azalmakta, ortalama sürat artmaktadır. Türkiye’deki ağır saha kullanımında da bunu görmekteyiz.
Ön yargılar geride kalıyor
İşletmecilerin ve sürücülerin otomatik şanzıman kullanımı konusunda bilgilendirilmesi ve örnek uygulamaların sonuçlarını görmeleri gerekiyor.
Biz, otomatik şanzımanlara sürücülerin intibakının ve güvenlerinin sağlanması için de çalıştık. Yokuşta durma-kalkma konusundaki çekinceleri giderdik. Başlangıçtaki sürücü ön yargıları bugün geride kaldı.”
Alpagut Dodurga Linyit sahası, ZF AS-Tronic’li MAN TGS 41.480 8×4 BB, ve TGS 41.540 8×4 BB kamyonlar için çok çetin şartlar içeren bir saha. MAN kamyonlar bu sahada yüksek performans gösteriyor.
MAN Otomotiv Satış Müdürü Birhan Furtuna, ZF yetkilisi Volkan Taşçı , MAN Bölge Satış Koordinatöri Doğucan Suyanı ve Çelikler İşletme Müdür Yardımcısı Aziz Şahin, hiçbir önemli sorunla karşılaşmadıklarını ve araçlarla ilgili sürekli ve düzenli bir işbirliği içinde olduklarını ifade ettiler.
Volkan Taşçı: “ZF AS-Tronic hem uzun yolda hem şantiyede avantajlı”
ZF yetkilisi Volkan Taşçı, ZF AS-Tronic Serisi şanzımanlar ile otomatik şanzımanların öncüsü durumunda olduklarını ve tüm ağır ticari taşıtların ihtiyaçlarına cevap verdiklerini belirterek, şunları söyledi:
“ZF AS-Tronic; çalışma prensibi manuel Şanzımanlarla aynı olmasına karşın, manuel bir şanzımanın adaptasyonu ile oluşturulmamıştır. Tüm tasarımı itibarıyle otomatikleştirilmiş bir şanzımandır. Gerek görev ve yapısı gerek dişli sistemleri gerek vites değiştirme ve baskı-balata sistemleriyle yeniden tasarlanmıştır.
ZF AS-Tronic, otomatik şanzımanlar içinde en ileri yazılıma sahip olan şanzımandır. Özellikleri en gelişmiş şanzımandır. Uzun yıllar denenmiş ve olgunlaşmış bir şanzımandır. Intarder ile bütünleşik çalışma, PTO gibi özellikleri bulunmaktadır. Araç üreticisi, işletmeci, sürücü ve toplam trafik için ekonomi, çevre ve güvenlik alanında çok büyük avantajlar sağlamaktadır.
ZF AS-Tronic Serisi otomatik şanzımanlar, ayrıca hafiflikleri ile de önemi avantaj sunmakta ve sürücü mahalinde sürücüye daha geniş alan kalmasını sağlamaktadır. Önümüzdeki dönem ZF AS-Tronic’in hem uzun yolda hem şantiyede hızla yayılmasını beklemekteyiz.”
