Seçim ile birlikte mazot fiyatları bir kez daha gündemin ilk sırasına oturdu. Ticari araçlar ile üretim ve hizmet için çalışan diğer tüm motorların kullandığı mazotun pompa fiyatı oluşurken; rafineri çıkış fiyatına önce ÖTV ve EPDK gelir payı ile bunların KDV’si sonra da akaryakıt dağıtım firmalarının kar payı ekleniyor. Mazotun pompa fiyat içinde vergilerin payı yüzde 60’ı buluyor. Yüksek vergiler ve yüksek yakıt fiyatı, sonuçta taşıma hizmetleri ile birlikte tüm ürün ve hizmet fiyatlarına yansıyor.
Ancak taşıma hizmeti maliyeti üstünde en az yakıt fiyatları kadar etkili olan daha pek çok maliyet unsuru var. Araçlardan alınan çeşitli vergi ve harçlar, geçiş ve belge ücretleri de taşıma maliyetini artırıyor.
Araçların model ömrü içinde yapacağı kilometreyi sınırlayan trafik düzenlemeleri, kent içi ve şehirler arasında ortalama süratin düşüklüğü de amortismanı etkileyen unsurlar ve dikkatle incelendiğinde yakıt gideri kadar önemli oldukları görülüyor.
Yakıt tüketiminin azaltılması konusunda araç üreticileri ve filo yöneticileri, mekanik ve elektronik iyileştirmeler, geliştirmeler ve de eğitimle önemli aşamalar kaydettiler. Ancak diğer giderler ve maliyeti artıran unsurlar gündeme bile gelmiyor.
Her geçen gün büyüyen kentlerle birlikte büyüyen ikmal ve dağıtımın, yani lojistik faaliyetlerin toplam maliyetini dikkate alan ve minimize etmeyi hedefleyen planlamalar gerekiyor. Trafik düzenlemeleri, yeni yollar, üretim, dağıtım, tüketim merkezlerinin kurulması, kamyon ve diğer kara nakliye araçları terminal, garaj ve bakım merkezlerinin düzenlenmesi bu doğrultuda olmalı… Böylece tüm ekonomide verimlilik sağlanırken, araç tekniğinde ortaya çıkan çevreci kaygılar da anlam kazanabilir.
Yarına kalmadan, bugünden bütün kentlerdeki seyir, takometre ve sürücülerin çalışma süreleri ile ilgili daha özel ve yerel düzenlemeler yapılmalı. Elektronik ve yazılım teknolojisi bunu olanaklı kılıyor. Ayrıca sürücü ehliyetlerinden tutun da aracın her hareketinde ortaya çıkan vergilendirmenin de sonuç olarak genel ekonomiden çıktığı unutulmamalı. Bugün nakliye filolarından bireysel işletmecilere kadar taşımacılık sektöründe faaliyet gösteren tüm girişimciler büyük bir risk altında çalışıyorlar ve finalde öz varlıklarını yitirebilirler.
M.Vahit MAHMATLI / vahit@mayadergi.com
